سایه او بر سر و قوت خوردن گرفتن
عین القضات همدانی
فهذه سنّة اللّه فى عباده و طريقته
این است روشِ کار خدا در راه بندگانش
و اگر نفسِ حَرون سركش سركشى كند، لگام صبر بر سر كند، و چنان باشد كار خود فراهم گيرد كه بهزودی درگذرد؛ چه اگر نه چنين كند و در وقت حِران او سايه بر سر افكند، مستولى گردد و از آنِ خود قوتْ خوردن گيرد و هر وقت، در طلب قوت خود، حِران اظهار مىكند. و چون وقت حِران التفاتى به وى نكنند و عدم و وجودش يكى انگارند، بهزودی درگذرد و معاودت نكند. و آن حران ازو ضرورت است و لابد.
یزدانپناه عسکری
به گاه سرکشی نفس حَرون (اینستال شده، چسبیده، مقیم) یا لگام بر سایه حِران (برافروزنده حرارت) با صبر و نهیب و بیعیب و نقص بودن، یا سایه او بر سر و قوتْ خوردن گرفتن.
شمس : روزی رمز میگفتم ، در معنی اين آيت، هذا من عمل الشيطان ( سوره 28 آيه 15 ) گفتم رسول میفرماید، ان الشيطان ليجری فی بنی آدم مجری الدم فی العروق، پس اين شيطان آن صورت تركمان با برطله نباشد كه نقش میکنند . گرميی درآمد در موسی ، كه مشت زد مر قبطی را ، آن گرمی شيطان بود . نقل است ابوالحسن خرقانی گفت كه : مصطفی صلّی الله عليه وسلّم میگوید هر كه دو ركعت نماز كند كه در آن دو ركعت نماز هيچ انديشه دنياوی بر خاطرش نگذرد همه گناه از وی دور كنند چنانك آن روز كه از مادر آمده است . احمد بن حنبل به حكم اين حديث نماز میکرد چون سلام دادی پسر خود را بشارت دادی كه نمازی بگزاردم كه هيچ انديشه دنياوی در خاطرم نگذشت و بوالحسن درين كلاته نشسته است سی سال است تا بدون حق يك انديشه دنياوی در خاطر وی نگذشته است . خرقانی را گفتند كار تو چيست ؟ گفت : همه روز نشستهام و بردابرد میزنم . گفتند : اين چگونه بود ؟ گفت : آن كه هر انديشه كه بدون خدا در دل آيد آن را از دل میرانم. وانگهی با سر بگو / کای مبارک کاسه سر عشق را پیمانه باش/ بانگ بر طوفان بزن تا او نباشد خیره کش / شمع را تهدید کن کای شمع چون پروانه باش/غزل1248 دیوان شمس.
6.5.1/200.100-30 – نامههای عین القضات همدانی جلد سوم ص 295
شرح معرفتی ۴۰ [چهل] غزل از دیوان شمس، یزدانپناه عسکری- کرمانشاه: نشر سرانه،1399 ص 32
