کسب
کسب، قصد است و برای انسان فعلی است که از وی به قدرت و اختیار صادر می‌شود.
وقتی که انسان عزم خود را بر فعلی مصمم کند، خداوند آن فعل را خلق می‌کند، و بنابراین ، اراده‌ی فعل از انسان است، اما خلق و تنفیذ از آنِ خداست، و این مقارنه‌ی فعل را با اراده‌ی انسان کسب [قصد] می‌نامند./ مصاحب، غلامحسين، دایرة‌المعارف فارسی جلد اول، به سرپرستی غلامحسين مصاحب ، مرجع اصلی كتاب دایرة‌المعارف كلمبيا– تهران : اميركبير، کتاب‌های جيبی،1380 صفحه 728
ابومنصور ماتریدی سمرقندی
ابومنصور ماتریدی سمرقندی (متوفی ۳۳۳) :
افعال انسان با قدرت و استطاعتی واقع می‌گردد که خداوند در وقت اکتساب فعل، بعد از سلامت اسباب و آلات در انسان خلق می‌کند و استحقاق ذم و عقاب و مدح و ثواب بر فعلی از افعال انسان، مبتنی بر این قصد [نیتِ باطنی] است؛ زیرا اگر انسان فعل شر را قصد نمی‌کرد، خداوند قدرت فعل شر را در وی خلق نمی‌کرد و اگر فعل خیر را قصد نمی‌کرد، خدا قدرت فعل خیر را در او خلق نمی‌کرد.
بدین ترتیب، خود فعل نه ملاک ثواب است نه ملاک عقاب، بلکه ملاک آن‌ها قصد بنده است که «إنّما الاَعمال بالنیّات».
اقسام قدرت از نظر ماتریدی
الف: قدرت ممکن، که آن را سلامت آلات و صحت اسباب می‌نامد.
ب: قدرت میسّره، که زائد بر قدرت ممکن است و آن قدرتی است که انسان به واسطه آن از برکت تفضل الهی بر فعلی که بدان مکلف است به آسانی قدرت می‌یابد.
بزدوی، محمد بن محمد ، کتاب اصول الدین، ج۱، ص۱۰۵ـ۱۰۶، چاپ هانس پیترلینس، قاهره ۱۳۸۳/ ۱۹۶۳.
شافعی، حسن ، المدخل الی دراسه علم الکلام، ج۱، ص۹۰، قاهره ۱۴۱۱/۱۹۹۱.
ماتریدی، محمد بن محمد ، کتاب التوحید، ج۱، ص۲۲۵ـ262 چاپ فتح اللّه خلیف، بیروت ۱۹۷۰.
نسفی، میمون بن محمد ، تبصرة الادله فی اصول الدین علی طریقه الامام ابی منصور الماتریدی، ج۲، ص۵۴۱، چاپ کلود سلامه، دمشق ۱۹۹۰ـ۱۹۹۳.
بیاضی، احمد بن حسن ، اشارات المرام من عبارات الامام، ج۱، ص۲۵۶، (قاهره) ۱۳۶۸/۱۹۴۹.
جهانگیری، محسن، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة‌المعارف اسلامی، مدخلِ جبر و اختیار، شماره۴۴۷۱.
*
هادی و هُدی
الهادي: الذي أعطى كلّ شيء خلقه ثمّ هدى .
عبد القادر الجيلانى، منظومة أسماء الله الحسنى،، موسسة الكتب الثقافية - بيروت، چاپ: سوم، 1419 ق. ص127
--
شرح أسماء الله الحسنىشرح أسماء الله الحسنى by ابوالقاسم عبد الكريم القشيرى، مصحح: عبد الروف سعيد و سعد حسن محمد على
و من أسمائه سبحانه الهادى، قال اللّه تعالى: وَ اللَّهُ يَدْعُوا إِلى دارِ السَّلامِ وَ يَهْدِي مَنْ يَشاءُ - يونس: 25
فالهداية إسالة القلب إلى الحق.
قال الجنيد فى معنى قوله تعالى اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقِيمَ مل بقلوبنا إليك و أقم هممنا بين يديك و كن دليلنا منك عليك.
ابوالقاسم عبد الكريم القشيرى، شرح أسماء الله الحسنى، 1جلد، دار الحرم للتراث - قاهرة، چاپ: اول، 1422 ق. ص385
(و ما النّصر) حقيقة النصر، من قوله تعالى: (وَ لَيَنْصُرَنَ اللَّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ إِنَ اللَّهَ لَقَوِيٌ عَزِيزٌ) - الحج : 40
محيى الدين بن عربى، اوراد الشيخ الاكبر المسمى جواهر الدور الاعلى الشريف، دار الايمان - دمشق، چاپ: اول، 1427 ق. ص83
یزدانپناه عسکری : قصد و قصدیت ، در گذشتن از خیر و شر این دنیا و نشانه روی تجرید
از معانی کلمه ی « دنیا » یکی این است که بر پست و جهان پست دلالت دارد و دیگر اینکه بر زمان و دوره ی پیشین که عمل در آن صورت گرفته است و ثبت شده است. « یوم الدین » نیز به معنای زمان و دوره ای است که حساب و پاداش در آن صورت می گیرد.
زبانشناسی توحیدی، نظریه و تطبیق، دکتر محمدعلی الحسینی، ترجمه دکتر سیّد حسین سیّدی- انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد 1386 . ص 151
دفتر دانش ما جمله بشویید به می - که جهان دیدم و در قصد دلِ [با اجازه از خواجه حافظ][دانا و نادان] بود
رده:مفهوم‌ها
