خلأ خلاق

سونیاتا ({(به انگلیسی: Śūnyatā) ) اصطلاحی در بودیسم و فلسفه هند.

 سونیاتا خلأ عالم‌گیر و جهانی است و به هیچ صفتی موصوف نیست

و نه وجود است و نه عدم، و نه وحدت است و نه کثرت و بقول «ناگارجونا» نه پیدایش است

و نه انهدام و نه بقاء است، و نه کثرت، نه آمدن است و نه رفتن

و ماهیت آن خلأ است و نفی نفی و سلبِ سلب است، و پاکیزه از هرگونه صفات است و نامتناهی است.

همه چیز از آن موجود است و خود عاری از تأثرات حافظه‌ی دیرینه است که به‌موجب آن این دائره هستی پدید آمده.[۱]

عدمِ نیشیدایی[ویرایش متنی] [نشانی وب | پایاپیوند | ویکی‌پیوند]

نیشیدا نیز، که میراث دار سنت بودیسم است، مسئله عدم را در کانون توجه قرار می‌دهد.

عدمِ نیشیدایی تا حد زیادی رنگ و بوی عرفانی-بودیستی دارد.

به عقیده او عدم بنیاد همه چیز است. عدم نیشیدایی وجهی انضمامی و این جهانی دارد

اما در عین حال ورای موجودات است. عدم از این لحاظ تعین بخش هستی است. [۲]

خلأ جهانی

روش استدلالی «ناگارجونا» نه این است که نوعی هیچ گرائی (Nihilisme) منجر شود،

و جهان را خالی از هرگونه اساس و محمل بیابد

این خلأ جهانی نوعی واقعیت نا متناه و ورای مقولات عینی و ذهنی است.

نیروانا

انسان در نیروانا به واقعیت Śūnyatā ممتاز می گردد.

یزدانپناه عسکری

  1.  اديان و مکتب‌های فلسفی هند جلد اول ، تألیف داريوش شايگان – تهران : امیرکبیر 1386 – ص 387 – 388
  2.  بررسی مفهوم عدم در فلسفه هایدگر و نیشیدا، حسین قسامی محمد اصغری، تأملات فلسفی سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۱۱

رده‌ها (++): 

پرابهاکارا 

پرابهاکارا (به انگلیسی: Prabhākara) حکیمی که در قرن ششم میلادی می‌زیسته‌است.

سنت هندو به «پرابهارکا» عنوان مرشد بزرگ (Guru) را بخشیده‌است.

وی در تکامل «میمامسا» (می مانسا) و ارتقاء آن به دیدگاه فلسفی کوشیده‌است.

میمامسا

می مانسا یکی از مهمترین مباحث فلسفهٔ هندی را که مبحث شناخت است در مرکز توجه خود قرار داده‌است.

آثار

سیری که وی بر رسالهٔ «شابارا»(Śabara) انشاء کرده‌است. یکی به «بریهاتی» (Bṛhatī) و دیگری به «لاگوی» (laghvi)

عدم شناخت

روش پرابهاکارا دربارهٔ شناخت، عملی است و مبحث شناخت غلط یا نادرست یکسره نفی شده‌است.[۱]

یزدانپناه عسکری

پیوند به بیرون

  1.  داریوش شایگان، ادیان و مکتبهای فلسفی هند جلد اول – تهران: امیر کبیر ۱۳۸۶

کوماریلا بهاتا 

کوماریلا بهاتا {(به انگلیسی: Kumārila Bhaṭṭa)

فیلسوف و محقق میمامسا قرن هفتم میلادی بود در جنوب هند می‌زیسته‌است.

سنت هندو به «کوماریلا» عنوان علامه «بهاتا» «بهاتتا» (Bhaṭṭa) را داده‌است.

وی در تکامل «میمامسا» (می مانسا) و ارتقاء آن به دیدگاه فلسفی کوشیده‌است

که در آن مسائل مورد بحث فقط از دریچهٔ ارتباط آنان با مراسم عبادی مورد بررسی قرار نمی‌گرفت.

میمامسا

می مانسا یکی از مهمترین مباحث فلسفه ی هندی را که مبحث شناخت است در مرکز توجه خود قرار داده‌است.

آثار

وی کلیهٔ مبانی سوتراها و اثر «شابارا» را در سه رساله بزرگ تفسیر کرده. که عبارتند:

شلو کاوارتیکا Shlokavartika

تانترا وارتیکا Tantravartika

تویتی کا Tuptika

شناخت

کوماریلا معتقد بود برای آنکه شناخت معتبر باشد می‌باید تازه و بکر یا بی‌سابقه بوده و خلافش به اثبات نرسیده باشد. و دو مرحله ای بودن ادراک.[۱]

یزدانپناه عسکری

پیوند به بیرون

  1.  داریوش شایگان، ادیان و مکتبهای فلسفی هند جلد اول – تهران: امیر کبیر ۱۳۸۶

حس باطن {(به انگلیسی: Antaḥkaraṇa)(سانسکریت: अन्तःकरण) اشیاء عینی به واسطهٔ حواس در حس باطن «آنتهکارانا»(Antaḥkaraṇa) منعکس و ضبط می‌شوند.

حس باطن[ویرایش متنی] [نشانی وب | پایاپیوند | ویکی‌پیوند]

حس باطن شامل عقل و نفس یا ذهن یا حس مشترک و حافظه است.

حس باطن آلتی است که بوسیله آن روح ادراکات را تعقل می‌کند، می‌اندیشد، به یاد می‌آورد و به شیوهٔ استنتاج و مقایسه و غیره می‌گراید، شک و تردید می‌کند و به تجزیه و تحلیل می‌پردازد.

شناخت و ادراک

عالم عینی جلوه گاه تجلیات نفسانی و ذهنی است، یعنی صوری که در ذهن نقش بسته بود سایه به پدیده‌های جهان می‌افکند و بدانگونه که عالم در مراتب نفسانی منعکس است به همانگونه نیز صور ذهنی در عالم عینی متجلی است.

در واقع هنگام ادراک و شناخت، تضاد و دو گانگی این دو عالم از بین می‌رود و اتحاد حاصل می‌شود.[۱]

یزدانپناه عسکری

پیوند به بیرون

https://www.yogapedia.com/definition/5381/antahkarana ^ "What is Antahkarana? - Definition from Yogapedia". Yogapedia.com. Retrieved 2022-03-26.

  1.  داریوش شایگان، ادیان و مکتبهای فلسفی هند جلد اول و دوم – تهران: امیر کبیر ۱۳۸۶

رده (++): فلسفه هندو (−) (±)

تجرد از عالم محسوسات

تجرد از عالم محسوسات {(به انگلیسی: Pratyahara) (پراتیا هارا)

پاتانجلی می‌گوید: به واسطهٔ حبس دم حجابی که روشنائی واقعیت را می‌پوشاند معدوم می‌گردد

و ذهن استعداد خود را جهت تمرکز نیروی معنوی می‌نمایاند.

Pratyahara

لفظ « «پراتیا هارا»» مرکب است از دو جزء «آهارا» یعنی برکشیدن و «پراتی» در مقابل

یعنی تجرد از دنیای خارج، برکشیدن حواس از محسوسات یا انتزاع حواس.

میرچا الیاده

الیاد در این باره می‌گوید:

 یوگی با اینکه از پدیده‌های عینی جدائی حاصل کرده، مع الوصف به مشاهدهٔ آنان ادامه می‌دهد،

ولیکن این بار به جای آنکه آنها را به وسیلهٔ مراتب ذهنی (cittavṛtti) درک کند

مستقیماً به جوهر (tattva) کلیهٔ اشیاء پی می‌برد.

Vyasabhasya

ویاسا در ارتباط ذهن و حواس می‌گوید: هنگامی که تموجات ذهنی منقطع می‌گردند حواس نیز مانند آنان منقطع می‌شوند.

این است تجرد از عالم محسوسات.[۱]

یزدانپناه عسکری

پیوند به بیرون

https://www.collinsdictionary.com/dictionary/english/pratyahara

  1.  داریوش شایگان، ادیان و مکتبهای فلسفی هند جلد دوم – تهران: امیر کبیر ۱۳۸۶

ادراک در عمق دریای تیره آگاهی

داریوش شایگان

درک عاری از محدودیت‌های علیت و زمان و مکان

سوامی ویشنو تیرثا ماهاراج

مجذوب و از دست دادن خود (ego)

ساماپاتی (ساماپاتتي)  samapatti  ساويچار ( savichar )

یزدانپناه عسکری

یکی شدن دَرک و مُدرِک و مَدرَک

(SanskritPalitraditional Chinese三摩跋提; ; pinyin: sānmóbátí)

D E V A T M A S H A K T I ؛ حسین مریدی ؛ ادیان و مکتب‌های فلسفی هند 500.197

item image #1

پراجنا

پراجنا

فرزانگی (سانسکریت Prajñā)

حکمت و فرزانگی Prajñā [[ذهن]] را به تدریج از پلیدیها و کدورت پاک و تصفیه می‌کند.

و جریان حیات را بسوی آرامش و آسایش رهبری نموده و انسان در فنای محض [[نیروانا]] استقرار می‌یابد.[1]

خود آگاهی

وجود مطلق به سه صورت ظاهر می‌شود ولی در حقیقت فراتر از این سه صورت است که این وجود همان من مطلق یا آگاهی مطلق است که می‌درخشد.

وقتی که او علم به ظاهر پیدا کند به آن "ویشوا " گویند، وقتی علم به باطن پیدا کند به آن "تایجاسا" گویند و وقتی متمرکز در خودآگاهی است به آن "پراجنا" گویند.[2]

منابع:

[1] داریوش شایگان ''ادیان و مکتبهای فلسفی هند''، تهران، نشر امیر کبیر، چاپ چهارم، جلد اول، ۱۳۷۵ص ۳۷۳

[2]علی‌نقی باقرشاهی، ''مکتب ودانتا و وحدت‌گرایی،'' نشریه تاریخ فلسفه شماره: 17 فصل تابستان 1393 ص 11

Yazdanpanah Askari

 

آگاهی(سانسکریت)

آگاهی (سانسکریت)

معادل‌های
vijñāna
زبان انگلیسیconsciousness,
mind, life force,
discernment
زبان پالیविञ्ञाण (viññāṇa)
زبان سانسکریتविज्ञान (vijñāna)
زبان برمه‌ایဝိညာဉ်
(IPA: 
[wḭ ɲɪ̀ɴ])
زبان‌های چینی識(T) / 识(S)
(
پین‌یین: shí)
زبان ژاپنی識 (shiki)
زبان خمرវិញ្ញាណ
(Vinh Nhean)
زبان کره‌ای식/識 (shik)
زبان سینهالیවිඥ්ඥාන
زبان تبتیརྣམ་པར་ཤེས་པ་
زبان تایلندیวิญญาณ
(
rtgs: winyan)
زبان ویتنامی識 (thức)
 

محتویات

آگاهی

آگاهی (به سانسکریت: Vijñānaآگاهی است که صورت و اسم یعنی جسم و روان را پدید می‌آورد.

صورت و اسم

صورت و اسم Namarupa یعنی عالم جسمانی و روانی قائم بر آگاهی است.

همجنانکه اگر آگاهی وارد بطنی نمی‌شد، صورت و جسمی بوجود نمی‌آمد.[۱][۲]

مرگ و زندگی

اگر اسم و صورتی که قرارگاه آگاهی است وجود نداشت، نه پیدایش بود و نه پیری، نه مرگ بود و نه رنج.

پس این دو لازم و ملزوم یکدیگراند؛ و آنها را با دو دستهٔ نی مقایسه کرده‌اند که بر اثر اتکاء بر یکدیگر می‌ایستند و قرار می‌یابند.ی[۳]

منابع :

nāmarūpassa avakkanti ("for entry of name-and-form"), mentioned in "Volition (2)

  1. This overlap is particularly pronounced in the Mahanidana Sutta (DN 15) where consciousness (viññāṇa) is a condition of name-and-body (nāmarūpa) and vice versa (see, e.g. , Thanissaro, 1997a)
  2. داریوش شایگان ادیان و مکتبهای فلسفی هند، تهران، نشر امیر کبیر، چاپ چهارم، جلد اول، ۱۳۷۵ص ۱۶۲

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=آگاهی_(سانسکریت)&oldid=27966078»

Yazdanpanah Askari

ناماروپا

ناماروپا (سانسکریت)

معادل‌های
Nāmarūpa
زبان سانسکریتNāmarūpa
زبان برمه‌ایနာမရူပ
(IPA: 
[nàma̰jùpa̰])
زبان‌های چینی名色
(
پین‌یین: míngsè)
زبان ژاپنی名色
(
rōmaji: myōshiki)
زبان کره‌ای명색
(
RR: myeongsaek)
زبان سینهالیනාමරූප
زبان تبتیཎམརུཔ་ ming.gzugs
زبان تایلندیนามรูป
(
rtgs: nammarup)
زبان ویتنامیdanh sắc
فهرست موضوعات بودایی

محتویات

اسم و صورت:

اسم و صورت (به سانسکریت: Namarupa)، از ناماروپا (اسم و صورت) ادراکات حسی (Sadayatana)، (Āyatana) بوجود می‌آیند. [۱][۲]

زمینه ادراک:

پنج حس و ذهن manas، زمینه ادراک هست.

احساس:

از تماس شش زمینهٔ ادراک با اشیاء عینی، احساس بوجود می‌آید.[۳]

منابع:


  1. برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=ناماروپا_(سانسکریت)&oldid=27966257» nāmarūpassa avakkanti ("for entry of name-and-form"), mentioned in "Volition (2)
  2. This overlap is particularly pronounced in the Mahanidana Sutta (DN 15) where consciousness (viññāṇa) is a condition of name-and-body (nāmarūpa) and vice versa (see, e.g. , Thanissaro, 1997a)
  3. داریوش شایگان ادیان و مکتبهای فلسفی هند، تهران، نشر امیر کبیر، چاپ چهارم، جلد اول، ۱۳۷۵ص ۱۶۳

Yazdanpanah Askari

آنتاکارانا

آنتاکارانا (Antahkarana) را حواس باطن نامیده‌اند.

روح به وسیله حس باطن تعقل و ادراک می‌کند.

در «سانکهیا» حس باطن Antahkarana شامل عقل و خود آگاهی و حس مشترک و حافظه است.

«کاریکا» حس باطن را سه‌گانه می‌داند، عقل، خودآگاهی و نفس.

در فلسفه اسلامی حس باطن عبارت است از حس مشترک، خیال، حافظه، واهمه و عاقله

چهار شکل آنتاکارانا :

آنتاکارانا یکی است، اما بسته به فعالیت‌ها و عملکردهای متنوعش به چهار شکل متجلی می‌شود

  • ماناس
  • بودهی
  • چیتا
  •  آهامکارا

چیتا :

واژهٔ چیتا در یوگا فقط معنی ذهن را ادا نمی‌کند بلکه عقل، خودآگاهی و نفس و حواس را نیز در بر می‌گیرد.

به عبارت دیگر مشتمل است بر کلیهٔ ادراکات و به همین جهت آن را حس باطن Antahkarana نیز گفته‌اند.

منابع :

داریوش شایگان، ادیان و مکتبهای فلسفی هند، تهران، نشر امیر کبیر، چاپ چهارم، جلد دوم، ۱۳۷۵ص ۵۲۳ - ۶۰۴ - ۶۱۰ – ۶۵۳

سوامی شیواناندا، دم گستری در یوگا (پرانایاما)، برگردان فرهاد خالصی مقدم- تهران: میترا، ۱۳۸۰- ص ۳۱

* علینقی باقرشاهی، حقیقت نهایی در دین هندو با تأکید بر دیدگاه شانکارا و رامانوجا، دو فصلنامه پژوهش‌های علم و دین سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۱ (پیاپی ۷)

Yazdanpanah Askari