عقل هیولانی از دیدگاه ابن‌سینا
عقل هیولانی از دیدگاه ابن‌سینا
یزدانپناه عسکری
از نظر ابن‌سینا قوت‌های نفس ناطقه بر دو قسم است: قوت عامله و قوت عالمه و هر دو را بر سبيل اشتراك، عقل خوانند
قوت عامله را عقل عملى خوانند: اخلاق نيك و بد ازو آيد و استنباط صناعت؛ و هر آن گه وى قاهر باشد بر قوت شهوت و غضب و ديگر قوت‌ها، پس از وى قوت اخلاق نيكو آيد؛ و هر آن گه وى مقهور شهوت و غضب باشد ازو اخلاق بد آيد.
قوت عالمه را عقل نظرى خوانند: او را ادراك معانى و صور عقلى آيد و کلیات در يابد.
قوت عالمه را مراتب است از جهت ادراك معانى، از دیدگاه ابن‌سینا آن وقت كه قوت عالمه خالى باشد از همه معقولات، آن را عقل هيولانى گویند. / ابن‌سینا، رساله نفس، 1جلد، دانشگاه بو على سينا - همدان، چاپ: دوم، 1383. صفحه 23 و24
اصطلاح لوح سفيد از كلام ارسطو در مورد حالت نفس پيش از حصول معرفت، گرفته شده است. فيلسوفان مسلمان اين حالت نفس را عقل هيولانى يا عقل بالقوه ناميده اند كه استعداد محض است و هنوز كمالى را كه مخصوص آن است نپذيرفته است. / صليبا، جميل، منوچهر صانعى دره بيدى، فرهنگ فلسفى، 1جلد، انتشارات حكمت - تهران، چاپ: اول، 1366.
